Matka Boża Nieustającej Pomocy

Tytuł Matki Bożej Nieustającej Pomocy jest związany z wizerunkiem Maryi. Historia wizerunku nie jest dokładnie znana. Niektóre źródła podają, że został on namalowany na Krecie w IX w.; inne dane zaś mówią o wieku XII. Obecnie cudowny wizerunek Matki Bożej Nieustającej Pomocy znajduje się w rzymskim kościele św. Alfonsa przy via Merulana. Jak trafił do Wiecznego Miasta? Dokładnie nie wiadomo, ale powszechnie uważa się, że obraz został przywieziony przez pewnego kupca z kościoła na Krecie.

Losy cudownego wizerunku
Kupiec podróżował do Europy statkiem i kiedy na morzu rozszalał się sztorm, pokazał obraz przerażonym współtowarzyszom. Ich wspólna modlitwa do Matki Bożej ocaliła statek.
Rok później kupiec wraz z obrazem znalazł się w Rzymie. W godzinie śmierci w domu przyjaciela prosił go, by umieszczono obraz w kościele. Przyjaciel przyrzekł spełnić życzenie, ale jego żona nie chciała pozbyć się tak pięknego wizerunku, więc obraz pozostał w domu. Matka Boża pragnęła jednak, by Jej wizerunek odbierał powszechną cześć. Objawiła się 6-letnej córce gospodarza i wyraziła życzenie, by obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy został umieszczony w kościele pod wezwaniem św. Mateusza Apostoła, wznoszącym się pomiędzy bazylikami Santa Maria Maggiore i św. Jana na Lateranie.
Dziewczynka przekazała prośbę Madonny swojej matce, a ta po wielu wątpliwościach i oporach, 27 marca 1499 roku oddała obraz zakonnikom posługującym w kościele św. Mateusza Apostoła. Tak rozpoczęło się powszechne nabożeństwo do Matki Bożej Nieustającej Pomocy. W kościele św. Mateusza obraz odbierał cześć przez następnych 300 lat. Wizerunek nazywano Madonna miracolosissima.
Począwszy od 1739 roku kościół św. Mateusza i przyległy mu klasztor został powierzony opiece augustianów. W 1798 roku na skutek działań wojennych budynki uległy całkowitemu zniszczeniu. Dlatego augustianie w 1819 roku przenieśli się do zbudowanego nad Tybrem kościoła Santa Maria Posterula. Zabrali też ze sobą obraz Matki Bożej. Ponieważ w kościele tym czczono obraz Matki Bożej Łaskawej, ikonę Matki Bożej Nieustającej Pomocy umieszczono w prywatnej kaplicy. Z czasem zapomniano o pięknym wizerunku Madonny z Dzieciątkiem — jedynym, który pamiętał był młody zakonnik br. Augustyn Orsetti. Jego wielkim pragnieniem było, aby cudowny wizerunek był znowu znany i czczony. Niestety zmarł nie doczekawszy się ponownego kultu Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

W styczniu 1855 roku redemptoryści, którzy w tym czasie rozszerzyli swoją działalność na Europę Zachodnią i Amerykę Północną, nabyli w Rzymie posiadłość, na terenie której znajdowały się ruiny kościoła św. Mateusza.
Redemptoryści zainteresowali się historią posiadłości i dowiedzieli się o istnieniu cudownego obrazu, który przez wieki był czczony w kościele św. Mateusza. Niebawem do ich nowicjatu wstąpił dawny ministrant, który dzięki opowiadaniom br. Augustyna Orsetti wiedział skąd obraz pochodzi i gdzie obecnie się znajduje. Redemptoryści wystąpili do papieża Piusa IX z petycją, aby ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy została umieszczona w kościele redemptorystów wybudowanym przy Via Marulana, nieopodal miejsca, gdzie niegdyś znajdował się kościół św. Mateusza. Papież przychylił się do tej prośby, zaznaczając: „Uczyńcie ten obraz znanym na całym świecie”. Obraz odrestaurowano i 26 kwietnia 1866 roku ponownie wystawiono do kultu publicznego.
Od tego czasu rozkwitł kult Matki Bożej Nieustającej Pomocy, propagowanego przez duchowych synów św. Alfonsa Marii Liguoriego. 23 czerwca 1867 roku odbyła się uroczysta koronacja obrazu. W roku 1876 powstało arcybractwo Maryi Nieustającej Pomocy i św. Alfonsa. Redemptoryści umieszczali kopie obrazu w swoich kościołach w wielu krajach, w tym także na ziemiach polskich. W 1876 roku ustanowiono święto Maryi Nieustającej Pomocy na dzień 26 kwietnia, z czasem przeniesione na 27 czerwca.
Obecnie w wielu kościołach, najczęściej w środy, odprawiane się nabożeństwa do Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

Wymowa obrazu
Obraz przedstawia cztery postacie: Maryję z Dzieciątkiem oraz świętych Archaniołów Michała (po lewej stronie obrazu) i Gabriela (po stronie prawej). Maryja jest przedstawiona w czerwonej tunice, granatowym płaszczu (zielonym po spodniej stronie) i w niebieskim nakryciu głowy, które przykrywa czoło i włosy. Na środkowej części welonu znajduje się złota gwiazda z ośmioma prostymi promieniami. Głowę Maryi otacza, charakterystyczny dla szkoły kreteńskiej, kolisty nimb. Oblicze Maryi jest lekko pochylone w stronę Dzieciątka Jezus trzymanego na lewej ręce. Prawą, dużą dłonią, o nieco dłuższych palcach, charakterystycznych dla obrazów typu Hodegetria(„wskazująca drogę”), Maryja obejmuje ręce Jezusa. Jej spojrzenie charakteryzuje czuły smutek, ale nie patrzy na swojego Syna, lecz wydaje się przemawiać do patrzącego na obraz. Miodowego koloru oczy i mocno podkreślone brwi dodają obliczu piękna i wyniosłości.
Dzieciątko Jezus przedstawione jest w całości. Spoczywając na lewym ramieniu Matki, rączkami ujmuje mocno Jej prawą dłoń. Przyodziane jest w zieloną tunikę z czerwonym pasem i okryte czerwonym płaszczem. Opadający z nóżki prawy sandał pozwala dostrzec spód stopy, co może symbolizować prawdę, że będąc Bogiem, Jezus jest także prawdziwym człowiekiem. Ma kasztanowe włosy, a rysy Jego twarzy są bardzo dziecięce. Stopy i szyja Dzieciątka wyrażają jakby odruch nagłego lęku przed czymś, co ma niechybnie nadejść. Tym natomiast, co wydaje się przerażać małego Jezusa, jest wizja męki i cierpienia, wyrażona poprzez krzyż i gwoździe niesione przez Archanioła Gabriela. Po drugiej stronie obrazu Archanioł Michał ukazuje inne narzędzia męki krzyżowej: włócznię, trzcinę z gąbką i naczynie z octem.
Maryja, pomimo że jest największą postacią obrazu, nie stanowi jego centralnego punktu. W geometrycznym środku ikony znajdują się połączone ręce Matki i Dziecięcia, przedstawione w taki sposób, że Maryja wskazuje na swojego Syna, Zbawiciela.

Postacie na ikonie opisane są przy pomocy liter:
ΜΡ – ΘΥ = Matka Boga (po obu stronach górnej części obrazu);
‘ΙC – XC = Jezus Chrystus (po prawej stronie głowy Dzieciątka Jezus);
OAM = Archanioł Michał (nad aniołem, po lewej stronie patrzącego);
OAΓ = Archanioł Gabriel (nad aniołem, po prawej stronie).

Haiti — wyspa Matki Bożej Nieustającej Pomocy
Na początku roku 1882 na Haiti przybierała na sile epidemia czarnej ospy. Działo się tak z powodu pory suchej — tylko deszcz mógł „oczyścić” powietrze. Każdego dnia umierało ok. 50 osób. Gdy ludność wyspy była dziesiątkowana, w Port-ou-Prince, stolicy kraju, pewna kobieta ofiarowała proboszczowi tamtejszej katedry kopię ikony Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Kapłan ten zorganizował 5 lutego uroczystą procesję przez miasto i rozpoczął nieustanną nowennę. Już po kilku dniach, 10 lutego, spadł intensywny deszcz. Epidemia zaczęła ograniczać swój zasięg, choroba cofała się, zarażeni zaczęli zdrowieć.
Wobec cudownej interwencji Matki Bożej Nieustającej Pomocy, episkopat i rząd Haiti uznali Ją za patronkę narodu haitańskiego. Kult ikony jest rozpowszechniony tak bardzo, że znajduje się ona niemal w każdym domu.

na podst.: Matka Boża Nieustającej Pomocy. Ikona, Łaski i Sanktuaria, Rzym 1998